دنیای ارزهای دیجیتال به دلیل تکنولوژی محور بودن، همواره با نوآوری‌هایی روبرو است. در حال حاضر یکی از نوآوری‌هایی که در دنیای کریپتو بسیار ترند شده، فناوری DePIN است. دپین مخفف Decentralized Physical Infrastructure Network به معنی «شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز» است و اصول تمرکززدایی بلاکچین را به زیرساخت‌های ملموس و فیزیکی، مانند شبکه‌های انرژی و زنجیره تامین گسترش می‌دهد. در این مقاله به طور کامل فناوری دیپین را بررسی کرده و پروژه‌های مطرح آن را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

فناوری دپین (DePIN) چیست؟

پروژه‌های دپین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ساخته شده روی بلاکچین هستند که با اینترنت اشیا (IoT) ترکیب می‌شوند و از توکن‌های خود برای پاداش دادن به کامیونیتی استفاده می‌کنند. هدف این پروژه‌ها ایجاد شبکه‌های زیرساخت فیزیکی مانند شارژ وسایل نقلیه برقی، تلکام‌ها، سیستم‌های حمل و نقل، املاک و مستغلات، ذخیره اطلاعات و غیره است. ایده چنین زیرساختی سال‌ها پیش مطرح شد، اما با روی کار آمدن وب ۳ عملی شد و تکنولوژی بلاکچین توانست این زیرساخت‌های فیزیکی را به‌صورت امن و شفاف ایجاد کند. 

همانطور که می‌دانیم، بلاکچین یک دفتر کل شفاف و امن است که تراکنش‌ها و اطلاعات را به صورت برگشت‌ناپذیر در یک شبکه همتا به همتا ذخیره می‌کند. اینترنت اشیا شامل دستگاه‌های به هم پیوسته‌ای است که داده‌ها را به‌صورت لحظه‌ای جمع‌آوری و با یکدیگر مبادله می‌کنند. در یک سیستم DePin، این دستگاه‌ها با یکدیگر و با دیتابیس بلاکچین تعامل می‌کنند، که این باعث ایجاد اتوماسیون و تعاملات بهتر بین زیرساخت‌های فیزیکی می‌شود.

به عنوان مثال در بخش انرژی، شبکه‌های غیرمتمرکز می‌توانند امکان معاملات انرژی به‌صورت همتا به همتا را فراهم کنند و تمام تعاملات انجام شده، به‌صورت شفاف در بلاکچین ذخیره می‌شوند. قرارداد هوشمند موجود در بلاکچین نیز می‌تواند تراکنش‌ها را خودکارسازی کند که این باعث ارتقاء بهره‌وری و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود.

دپین چگونه کار می‌کند؟

در ساختار DePinها سه المان اصلی وجود دارد؛ وسایل فیزیکی که توسط یک تامین‌کننده کنترل می‌شوند، میان‌افزار یا واسطه‌ای که داده‌های این وسایل را به بلاکچین ارتباط می‌دهد و بلاکچین که یک دفتر کل عمومی است، انتقال این دیتاها را مدیریت می‌کند. در ادامه این موارد را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کنیم:

زیرساخت فیزیکی: این زیرساخت می‌تواند هر چیزی از یک سنسور گرفته تا روتر اینترنت یا پنل خورشیدی باشد. این زیرساخت‌ها توسط یک ارائه‌دهنده خصوصی (شرکت، سازمان، تولیدکننده و غیره) مدیریت می‌شوند. بیشتر این زیرساخت‌ها قبل از ورود به حوزه دپین و بلاکچین وجود داشته‌اند، که این‌ها می‌توانند با ایجاد شرایط لازم، وارد این زمینه نیز بشوند.

میان‌افزار: بخش عمده‌ای از ارتباط بین بلاکچین و زیرساخت‌های فیزیکی را ایجاد می‌کند. میان‌افزار دیتاهای عملکرد هر کدام از زیرساخت‌ها را جمع‌آوری کرده و آن‌ها را در شبکه دپین پخش می‌کند. کارکرد میان‌افزار همانند یک اوراکل غیرمتمرکز است، که داده‌ها را از دنیای بیرونی می‌گیرد و به یک برنامه بلاکچینی ارتباط می‌دهد. 

سیستم بلاکچین: داده‌های جمع‌آوری شده توسط میان‌افزار به بلاکچین ارسال می‌شوند، تا انتقال آن‌ها را برای کاربران و ارائه‌دهندگان زیرساخت‌ها مدیریت کند. بر اساس داده‌هایی که توسط میان‌افزار تهیه شده، بلاکچین سهم خود (کارمزد) و همچنین پاداش‌های کاربران که به‌صورت رمزارز هستند را محاسبه می‌کند. همچنین بلاکچین منابع را نیز مدیریت می‌کند؛ جایی که مدل‌های قیمت‌گذاری با سیستم انتقال پول ادغام می‌شوند و کاربران به سرعت برای هر سرویسی که استفاده می‌کنند، هزینه پرداخت می‌کنند.

آشنایی با مفهوم چرخه دپین (DePIN Flywheel)

پروژه‌های دپین امیدوارند از طریق ایجاد انگیزه، یک زیرساخت فیزیکی کارآمد را توسعه دهند. در مرحله اول، ارائه‌دهندگان انگیزه دارند که امکانات فیزیکی خود را به یک شبکه غیرمتمرکز اختصاص دهند. دپین این منابع را در سمت کاربر در دسترس قرار می‌دهد. این شبکه از طریق هزینه‌هایی که توسط کاربران پرداخت می‌شود، درآمد ایجاد می‌کند.

کاربران همچنین توسط هزینه‌های خدمات ارزان‌تر در قبال دریافت امکانات بیشتر، جذب می‌شوند. با رشد شبکه، ارزش توکن بومی افزایش می‌یابد؛ به این معنا که پاداش‌های بیشتری برای ارائه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران در دسترس خواهد بود. با تداوم رشد شبکه، چرخه DePIN تثبیت شده و بدون مشکل فعالیت می‌کند.

مزایای دپین چیست؟

در ادامه برخی از مزیت‌هایی که استفاده از فناوری DePIN ایجاد می‌کند را بررسی می‌کنیم. این مزایا عبارتند از:

• مقیاس‌پذیری افقی: دپین به ارائه‌دهندگان خدمات اجازه می‌دهد که قابلیت خود را به شیوه‌ای انعطاف‌پذیرتر افزایش دهند. شبکه‌ها می‌توانند به جای افزایش ظرفیت هر منبع، تعداد منابع را افزایش دهند. این عامل باعث می‌شود که سطح خوبی از مقیاس پذیری ایجاد شود.
• کنترل توسط جامعه: دپین مانند DeFi، سیستم‌های زیرساختی را غیرمتمرکز کرده و کنترل را از نهادهای متمرکزی مانند شرکت‌ها، به مجموعه‌ای از افراد منتقل می‌کند که منابع خود را برای کارکرد شبکه به اشتراک گذاشته‌اند. این سیستم، کنترل خدمات را بین ارائه‌دهندگان مختلف توزیع می‌کند. DePINها نوعی DAO صنعتی هستند که در آن، همه افراد در سیستم به تامین منابع کمک می‌کنند.
• قیمت‌گذاری منصفانه: مدل‌های قیمت‌گذاری DePIN با انواع سنتی متفاوت هستند. عواملی که به مدل قیمت‌گذاری کمک می‌کنند، شامل هزینه‌های متحمل شده توسط ارائه‌دهندگان خصوصی برای ایجاد منابع و سایر عوامل مرتبط با شبکه است. پیش‌بینی می‌شود که قیمت‌گذاری سیستم‌های دپین بسیار منصفانه‌تر از مدل‌های سنتی باشد.
• فعالیت بدون نیاز به مجوز: هر کاربری می‌تواند منابع خود را در یک سیستم دپین به اشتراک بگذارد. در سمت کاربر، هر فرد می‌تواند خدمات ارائه شده توسط DePIN را دریافت کند. هیچ محدودیتی در مورد قیمت یا غربال‌گری کاربران وجود ندارد.
• ایجاد انگیزه: ایجاد انگیزه یک ابزار عالی برای تضمین فعالیت DePINها است. برای ارائه‌دهندگان، بسته به نحوه عملکرد دیپین، یک فرصت درآمد غیرفعال یا فعال ارائه می‌شود. کاربران همچنین می‌توانند یک جریان درآمد را در سیستم دپین ایجاد کنند. پروژه‌هایی مانند Nunet، امیدوارند از طریق بازار قدرت محاسباتی مبتنی بر هوش مصنوعی، میزان منابع محاسباتی غیرفعال را کاهش دهند.

چالش‌های سیستم‌های DePIN

دپین یک مفهوم نوظهور است و روی کاغذ، در نمونه‌های اولیه کارآمد است؛ اما عواملی هم ممکن است پیشرفت آن را محدود کنند که عبارتند از:

• مرحله پذیرش و کسب درآمد: چرخه DePIN به پیشرفت شبکه بستگی دارد، این نشان‌دهنده ارزش توکن و تمایل سرمایه‌گذاران و ارائه‌دهندگان برای مشارکت در شبکه است. در مرحله فعلی، DePIN هنوز جدید است و تنها درصد کمی از علاقه‌مندان به بلاکچین و صاحبان منابع علاقه‌مند به فعالیت در این سیستم‌ها هستند.
• درک تکنولوژیک: درک دپین به عنوان یک مفهوم، ممکن است سخت باشد. برای علاقه‌مندانی که مایل به شرکت در این بخش هستند، جنبه‌های فنی آن حداقل در ابتدا می‌تواند ترسناک باشد. پروژه‌ها در این زمینه نیاز به تلاش بیشتر در آموزش افراد در سطوح مختلف دارند.
• هزینه ارائه تسهیلات خصوصی: بهره‌برداری معمول از برخی از تاسیسات صنعتی، می‌تواند هزینه‌های قابل توجهی را به همراه داشته باشد. این می‌تواند برای برخی از ارائه‌دهندگان چالش‌برانگیز باشد؛ زیرا در راه‌اندازی‌های خصوصی، احتمال کمتری برای دریافت حمایت مالی خارجی وجود دارد.
• سودآوری: برای این که یک سیستم DePIN ارائه‌دهندگان را جذب کند، باید بتواند پاداش‌هایی را که حداقل برابر با هزینه جاری بوده و در عین حال سودآور است، توزیع کند. به دلیل جدید بودن این فناوری، در حال حاضر تعداد کاربران کمی مشغول فعالیت در این سیستم‌ها بوده که باعث بروز مشکل در توزیع منظم پاداش‌ها می‌شود.

پروژه‌های مطرح DePIN

در حال حاضر برخی از پروژه‌ها در زمینه سیستم‌های دپین فعالیت می‌کنند. در بین این پروژه‌ها نام‌های قدیمی دیده می‌شود که در رشد و شکوفایی این بخش از بازار کریپتو کمک خواهد کرد. لازم به ذکر است پروژه‌های دپین دارای ارزش بازار برابر با ۳۲.۵ میلیارد دلار دارند. در ادامه این پروژه‌ها را معرفی می‌کنیم.

فایل کوین (FIL)

فایل کوین نیاز به راه‌حل‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز را با استفاده از فناوری بلاکچین برطرف می‌کند. این پروژه به کاربران اجازه می‌دهد که فضای ذخیره‌سازی استفاده نشده خود را اجاره دهند و در ازای آن ارز دیجیتال کسب کنند. این شبکه ذخیره‌سازی غیرمتمرکز امنیت داده‌ها و در دسترس بودن را از طریق یک شبکه توزیع شده از ارائه‌دهندگان تضمین می‌کند.

رندر (RNDR)

رندر یک پروژه دپین است که بر ارائه راه‌حل‌های رندرینگ غیرمتمرکز مبتنی بر GPU متمرکز است. این پروژه اپراتورهای نود (Node) را که می‌خواهند از قدرت مازاد محاسباتی GPU خود کسب درآمد کنند، به افرادی که نیاز به قدرت پردازش کارت‌های گرافیک و برنامه‌های کاربردی رندر سه‌بعدی دارند، متصل می‌کند. Render علاوه بر شبکه محاسباتی کارت گرافیک غیرمتمرکز، پلتفرمی برای هنرمندان و توسعه‌دهندگان جهت ساخت سرویس‌ها و برنامه‌ها ارائه می‌دهد.

گراف (GRT)

گراف یک پروتکل غیرمتمرکز برای فهرست‌بندی (Indexing) و درخواست کردن (Querying) از داده‌های بلاکچین است. این پروژه بر سازمان‌دهی داده‌ها متمرکز است، در حالی که به راحتی برای همه کاربران قابل دسترس است. Graph Explorer به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که تمام داده‌های عمومی مورد نیاز خود را برای ساخت انواع برنامه غیرمتمرکز (DApp) جستجو، پیدا و منتشر کنند.

هایومپر (HONEY)

پروژه‌هایی مانند Hivemapper با استفاده از تلاش‌های جامعه خود، نقشه‌ای با منبع جمعیت می‌سازند. مشارکت‌کنندگان می‌توانند منابع نقشه‌برداری دستی را ارائه دهند یا از داش‌کم هایو مپر استفاده کنند. کاربران می‌توانند داش‌کم را روی وسایل نقلیه خود نصب کنند و شبکه را قادر سازند تا داده‌های مکان را هنگام حرکت، توسط دستگاه بخواند. به این مشارکت‌کنندگان نسبت به مناطق تحت پوشش، توکن HONEY پاداش داده می‌شود.

آینده فناوری دپین

در حالی که فناوری DePIN امیدبخش است، اما با چالش‌هایی هم مواجه است؛ موانع نظارتی، مسائل مقیاس‌پذیری فنی و نگرانی‌های قابلیت همکاری از جمله موانع کلیدی برای پذیرش گسترده هستند. علاوه بر این، ادغام فناوری بلاکچین با سیستم‌های فیزیکی به اقدامات امنیتی قوی و رابط‌های کاربرپسند نیاز دارد.

اما با وجود این چالش‌ها، آینده دپین امیدوارکننده به نظر می‌رسد. همان‌طور که تکنولوژی به تکامل و نوآوری ادامه می‌دهد، پروژه‌های دپین احتمالا بر این موانع غلبه خواهند کرد و فرصت‌های جدیدی را در دسترس زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز قرار می‌دهند. با توانمندسازی افراد و جوامع برای شکل دادن به زیرساخت‌ها و منابع خود، DePIN این پتانسیل را دارد که نحوه تعامل ما با دنیای فیزیکی را تغییر دهد.