بلاکچین سولانا و نیز هوش مصنوعی هر دو از مهم‌ترین موضوعات جاری در سال ۲۰۲۴ در صنعت ارز دیجیتال و بلاکچین هستند. بنابراین عجیب نیست که پروژه های هوش مصنوعی سولانا توجه بسیاری از فعالان این بازار را به خود جلب کرده باشند. در لیست بهترین کوین‌های بخش AI کوین مارکت کپ نیز نام چند مورد از این پروژه‌ها دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که آن‌ها سرعت بالا و هزینه‌های اندک این بلاکچین را فرصتی عالی برای توسعه ایده‌های خلاقانه خود یافته‌اند.

در این مقاله به معرفی هفت مورد از بهترین پروژه‌های بخش هوش مصنوعی سولانا می‌پردازیم، که هم پروژه‌های قدیمی و هم جدید را در بر می‌گیرند. لازم به ذکر است که مطالب ارائه شده به معنی تشویق شما به سرمایه‌گذاری نبوده و تنها به قصد اطلاع‌رسانی تدوین شده‌اند. با ما همراه باشید.

رندر؛ در صدر پروژه های هوش مصنوعی سولانا

در وب‌سایت Coinmarketcap پروژه رندر (Render) با توکن RNDR را در رتبه دوم بهترین پروژه‌های هوش مصنوعی پس از نیر پروتکل می‌بینیم. این پروژه قطعا از نظر مارکت‌کپ، بهترین عملکرد را در بخش هوش مصنوعی سولانا دارد. رندر، یک شبکه غیرمتمرکز همتابه‌همتا یا P2P‌ متشکل از پردازنده‌های گرافیکی است. هدف آن نیز استفاده از توان اضافه سخت‌افزارهای GPU کاربران برای پروژه‌های رندرگیری یا اجرای خدمات شرکت‌های هوش مصنوعی است.

در میان پروژه های هوش مصنوعی سولانا، رندر از جمله شبکه‌هایی است که ابتدا روی بلاکچین اتریوم توسعه یافته بود. در سال ۲۰۲۳ بود که طی یک آپگرید، انتقال تدریجی این شبکه به سولانا از سوی جامعه آن تصویب شد. توکن رندر نیز اساسا یک توکن ERC-20‌ است که می‌تواند به رندر مبتنی بر سولانا تبدیل شود.

همچنین رندر در بین پروژه های هوش مصنوعی سولانا بیش از بقیه مورد توجه هنرمندان و استودیوهای فعال در بلاکچین قرار گرفته است. این افراد می‌توانند با پرداخت توکن رندر از توان محاسباتی این شبکه برای رندرگیری از پروژه‌های خود مانند انیمیشن‌ها، فایل‌های سه‌بعدی و غیره استفاده کنند.

نوسانا؛ اولین پروژه هوش مصنوعی سولانا

یکی از بهترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا از نظر رشد قیمت، نوسانا (Nosana) نام دارد. این پروژه، سازوکاری مشابه رندر دارد؛ با این تفاوت که توان محاسباتی سخت‌افزارهای GPU نودهای خود را تنها به پروژه‌های AI‌ اختصاص می‌دهد. توکن بومی این شبکه به نام NOS، در زمان نگارش این مطلب یعنی ۲۰ آوریل ۲۰۲۴ (۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳) بیش از ۲۱۳۰ درصد نسبت به زمان انتشارش در ابتدای سال ۲۰۲۲ رشد کرده است. این در حالی است که قیمت NOS‌ تا ابتدای نوامبر ۲۰۲۳ (اواسط آذر ۱۴۰۲) کمتر از ده درصد افزایش یافته بود.

نوسانا درحقیقت، اولین پروژه هوش مصنوعی طراحی شده روی بلاکچین سولانا محسوب می‌شود. قیمت پایین‌تر برای استفاده از خدمات محاسبات ابری، سرعت بالا و سهولت استفاده از مهم‌ترین مزایای این پلتفرم هستند؛ مزیتی که آن را برای آموزش و اجرای مدل‌های AI توسط شرکت‌های فعال در این زمینه به گزینه‌ای عالی بدل می‌کند.

علاوه بر این، مشارکت‌کنندگان در Nosana در ازای به‌اشتراک‌گذاری فضای پردازنده گرافیکی خود، با توکن NOS‌ پاداش می‌گیرند. هولدرهای این توکن، امکان استیک آن و نیز مشارکت در تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی نوسانا را نیز دارند. نوسانا در میان پروژه های هوش مصنوعی سولانا هنوز مارکت‌کپ پایینی دارد. واقعیتی که از یک سو امیدها به افزایش قیمت آن را بالا می‌برد و از سوی دیگر، ضرورت احتیاط هنگام سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد.

گراف؛ گوگل وب ۳

شبکه گراف (The Graph) از قدیمی‌ترین پروژه‌های وب ۳ محسوب می‌شود. این پلتفرم غیرمتمرکز در حقیقت قرار است نقش یک موتور جستجو را در بلاکچین بازی کند. به همین دلیل، بسیاری به آن لقب Google of Web3 را نیز داده‌اند. اما در میانه سال ۲۰۲۳، این پلتفرم از ویژگی مبتنی بر AI‌ خود رونمایی کرد و از آن زمان تا امروز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا شناخته شود.

کاربران و توسعه‌دهنده‌های dApp می‌توانند با استفاده از توکن بومی گراف با عنوان اختصاری GRT به داده‌های این شبکه دسترسی داشته باشند. این داده‌ها به‌صورت گراف‌ها و زیرگراف‌های ریاضی دسته‌بندی شده‌اند. این پلتفرم در حال حاضر می‌تواند داده‌های بیش از ۴۰ بلاکچین را فهرست کند.

پلتفرم گراف در ابتدا روی بلاکچین اتریوم بنا شد؛ اما در ادامه و با پشتیبانی از شبکه سولانا، توکن آن اکنون روی این بلاکچین نیز قرار دارد. GRT در زمان نگارش این مطلب، سومین توکن بزرگ بازار در حوزه AI محسوب شده و در رتبه ۳۷ کوین مارکت کپ قرار دارد.

دیتر؛ از ارزان‌ترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا

درحالی که در سال ۲۰۲۴ توجه بسیاری معطوف به پروژه‌های سرگرم کننده‌ای مانند میم کوین bonk است، برخی از خلاقانه‌ترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا در همین سال راه‌اندازی شده‌اند. یکی از آن‌ها دیتر ای آی (Dither AI) یا به‌اختصار دیتر است. این پروژه، نوعی آزمایش AI برای استفاده از ظرفیت اکوسیستم سولانا در جهت آموزش مدل‌های هوش مصنوعی با کاربری تجاری محسوب می‌شود. این مدل‌ها قرار است یک ربات تلگرام به نام SeerBot را تغذیه کنند که کارش پیش‌بینی قیمت دارایی‌های مختلف است.

توکن بومی پلتفرم دیتر، دیت (DITH) نام دارد. این توکن ابزاری در زمان نگارش این مطلب، تنها در چند صرافی غیرمتمرکز سولانا مانند ریدیوم و اورکا قابل معامله است. همچنین مارکت‌کپ بسیار پایینی داشته و عرضه آن نیز به ۱۰۰ میلیون محدود شده است. این دو عامل DITH را به یکی از امیدوارکننده‌ترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیرتر بدل می‌کنند.

در طول ماه‌های ابتدایی از راه‌اندازی پروژه دیتر، بسیاری آن را به‌عنوان یکی از بهترین پروژه‌های هوش مصنوعی به‌ویژه به‌خاطر ربات تلگرام آن می‌شناسند. اما این پلتفرم، ابزارهای دیگری نیز در دست توسعه دارد که با مدل‌های AI خود قرار است به تجزیه و تحلیل بازار بپردازند.

سینسیس وان؛ کسب درآمد با آموزش هوش مصنوعی

SynesisOne یکی از خلاقانه‌ترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا است. این پروژه خود را به‌عنوان اولین پلتفرم AI آموزش برای کسب درآمد (Train2Earn) معرفی می‌کند. سینسیس وان در واقع، یک سازمان دائو با یک سیستم بازی برای کسب درآمد است تا کاربران از طریق آن بتوانند به آموزش مدل‌های هوش مصنوعی بپردازد. آن‌ها در ازای این مشارکت با توکن بومی سینسیس وان یعنی SNS پاداش می‌گیرند.

مدل‌های هوش مصنوعی موجود در اکوسیستم سینسیس وان، توسط کاربرانی تحت عنوان معمارها (Architects) تعریف می‌شوند. در ادامه، سازندگان یا Builder ها وظایف تعریف شده توسط آن‌ها را کامل می‌کنند. این پلتفرم در میان پروژه های هوش مصنوعی سولانا راهکارهای نسبتا بیشتری برای کسب درآمد منفعل دارد. علاوه بر امکان استیکینگ توکن SNS، کاربران با هولد یا استیک دارایی مهم دیگر سینسیس وان به نام Kanon NFT می‌توانند درآمدزایی کنند. این پلتفرم، یک بازار NFT هم برای فروش داده‌های تغذیه‌کننده مدل‌های AI‌ ترتیب داده است.قیمت ارز دیجیتال SNS از می ‌۲۰۲۳ تا می ‌۲۰۲۴ (اردیبهشت ۱۴۰۲ تا اردیبهشت ۱۴۰۳) بیش از ۱۵۴۹ درصد افزایش داشته است؛ عددی که آن را در لیست بهترین توکن‌های بخش هوش مصنوعی سولانا قرار می‌دهد. این پروژه، چند سرمایه‌گذار خطرپذیر شناخته‌شده مانند سولانا ونچرز، کینسیس (Kenesis)، اوشن پروتکل (Ocean Protocol)، مگنوس کپیتال (Magnus Capital) و تریدکرفت (Tradecraft) دارد.

فلاکس؛ یک سرویس داده برای شرکت‌های AI

در لیست موفق‌ترین پروژه های هوش مصنوعی سولانا نمی‌توان نامی از فلاکس نبرد. این پروژه که در سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شده، یک زیرساخت ابری مجازی غیرمتمرکز است که به برنامه‌های کاربردی وب ۳ خدمات می‌دهد. از مهم‌ترین مزایای آن نیز مقیاس‌پذیری بالا، هزینه‌های مقرون‌به‌صرفه و انعطاف‌پذیری‌اش هستند. این پلتفرم خود را به‌عنوان رقیبی برای سرویس‌های معروف مانند گوگل کلود، AWS و مایکروسافت ایژر (Azure) معرفی می‌کند. 

اما آنچه فلاکس را به یکی از بهترین‌های بخش هوش مصنوعی سولانا بدل کرده، سازوکار اجماع اختصاصی‌اش برای شرکت‌های AI است. این سازوکار، اجماع اثبات کار مفید (Proof of Useful Work) یا به‌اختصار PoUW نام دارد و مانند رندر از منابع مبتنی بر کارت‌های گرافیک استفاده می‌کند.

فلاکس، نه‌فقط یکی از پروژه های هوش مصنوعی سولانا، بلکه اساسا یک اکوسیستم چندبلاکچینی است. همین واقعیت، سبب امیدواری هولدرهای توکن FLUX به افزایش قیمت آن در آینده می‌شود. علاوه بر سولانا، فلاکس از شبکه‌های اتریوم، زنجیره هوشمند بایننس، آوالانچ و ترون نیز پشتیبانی می‌کند. توکن FLUX قابل استخراج بوده و از ابتدای سال ۲۰۲۴ روندی تقریبا مشابه روند قیمت سولانا را طی کرده است.

آی او نت؛ خدمات AI مبتنی بر تکنولوژی DePIN

آخرین پلتفرمی که به‌عنوان پروژه های هوش مصنوعی سولانا با پتانسیل رشد قیمت معرفی می‌کنیم، آی او نت (IO.net) نام دارد. این پروژه در زمان نگارش این مطلب هنوز تکمیل نشده، اما قرار است یک بازار غیرمتمرکز برای خدمات AI‌ باشد. از جمله این خدمات می‌توان به مدل‌های از پیش آموزش دیده، ابزارهای ترید و تحلیل بازار یا برنامه‌های کاربردی مبتنی بر این تکنولوژی اشاره کرد.

در مرکز IO.net‌ تکنولوژی شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز یا DePIN قرار دارد. این پروتکل، زیرساخت‌های فیزیکی مدیریت داده مانند ذخیره‌سازی، پردازش، انتقال و جمع‌آوری را به‌صورت باز و غیرمتمرکز ارائه می‌دهد. در کنار آن مانند برخی دیگر از پروژه های هوش مصنوعی سولانا از قدرت پردازنده‌های گرافیکی به‌صورت توزیع شده استفاده می‌کند. گفته می‌شود هزینه استفاده از خدمات ابری این پلتفرم تا ۹۰ درصد کمتر از راه‌کارهای شناخته‌شده فعلی خواهد بود.

توکن بومی IO.net، به نام IO به‌طور اختصاصی روی شبکه سولانا توزیع شده است. از این دارایی برای خرید و فروش خدمات هوش مصنوعی استفاده خواهد شد. پروژه‌های تازه و ناتمامی مانند IO.net در بخش هوش مصنوعی سولانا ریسک بالاتری دارند. بااین‌حال این پروژه در مارس ۲۰۲۴ توانست در دور سری A فاندریزینگ خود به رهبری شرکت Hack VC حدود ۳۰ میلیون دلار جذب سرمایه کند و ارزش توکن‌های خود را به یک میلیارد  دلار برساند. در بین شرکت‌های پشتیبان این پروژه نام‌هایی مانند Solana Ventures، OKX Ventures، The Sandbox و Delphi Capital دیده می‌شوند.

سخن آخر؛ نگاهی به عملکرد بخش هوش مصنوعی سولانا

درحالی‌که توجه اکثریت فعالان بازار ارز دیجیتال به میم کوین‌های سولانا جلب شده، این بلاکچین تلاش می‌کند عملکرد خود در بخش AI را نیز بهبود ببخشد. بنیاد Solana در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۰ میلیون دلار برای کمک به پروژه‌های هوش مصنوعی که قصد استفاده از زیرساخت‌های لایه یک این بلاکچین را دارند، اختصاص داد.

برخی از پروژه های هوش مصنوعی سولانا مانند رندر و گراف سهم نسبتا بزرگی از کل سرمایه در گردش این بلاکچین را به خود اختصاص داده‌اند. برخی دیگر مانند NOS و SNS نیز در مواقعی حتی عملکرد بهتری نسبت به بیت کوین و اتریوم داشته‌اند. با این حال این شبکه هنوز راه درازی تا رسیدن به جایگاه اتریوم در این زمینه دارد. به نظر شما بهترین پروژه AI حال حاضر در این شبکه کدام است؟